Афинский Акрополь

Ακρόπολη Αθηνών

Γενικές πληροφορίες:

Χώρα: Ελλάδα

Είδος: Ακρόπολη, αρχαιοελληνικός αρχαιολογικός χώρος και αξιοθέατο

Τοποθεσία: Αθήνα

Περιφέρεια: Αττικής

Η Αθήνα, πέρα από την ένδοξη ιστορία της κλασσικής περιόδου, υπήρξε και κατά τον Μεσαίωνα μια από τις πιο σημαντικές πόλεις του κόσμου. H Ακρόπολη ήταν το κάστρο της. Και παρέμεινε κάστρο μέχρι το τέλος της τουρκοκρατίας.

Η Ακρόπολη των Αθηνών είναι ένας βραχώδης λόφος σε υψόμετρο 156 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας. Στην κορυφή του λόφου διαμορφώνεται ένα τραπεζοειδές πλάτωμα μήκους 300 μ., μέγιστου πλάτους 150 μ, με συνολική επιφάνεια 25 στρέμματα περίπου. Το πλάτωμα προστατευόταν διαχρονικά από οχυρωματικό περίβολο με περίμετρο σχεδόν 700 μέτρα.
Ο λόφος είναι απόκρημνος και δυσπρόσιτος από όλες τις πλευρές εκτός από τη δυτική, όπου βρισκόταν η κύρια πύλη του κάστρου, την οποία προστάτευαν τα Προπύλαια, όπου και ο λαμπρός ναός της Απτέρου Νίκης.

Ιστορία

Ο ιερός βράχος της Ακροπόλεως είχε κατοικηθεί από πολύ παλιά. Το πλάτωμα στο επάνω μέρος είχε αρκετά μεγάλο μέγεθος ώστε να γίνει δυνατό να δημιουργηθεί εδώ ένας οχυρωμένος οικισμός ήδη από την 3η χιλιετία π.Χ. Ένας λόγος που ευνόησε την κατοίκηση εκτός από τη φυσική προστασία που παρείχε ο βράχος ήταν και το γεγονός ότι υπήρχαν πηγές νερού στις πλαγιές του λόφου.
Κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο ο οικισμός μεγάλωσε και η Ακρόπολη έγινε το κέντρο εξουσίας σε ολόκληρη την Αττική (με εξαίρεση την Ελευσίνα). Σύμφωνα με την παράδοση, ο ηγεμόνας που ένωσε τα πολίσματα της Αττικής για να σχηματισθεί η Αθήνα ήταν ο Θησέας. Το γεγονός αυτό τοποθετείται στο δεύτερο μισό της 2ης π.Χ. χιλιετίας (δηλαδή μετά το 1500μ.Χ.). Τότε περίπου (το αργότερο μέχρι το 1200 π.Χ.), όπως όλες οι Ελληνικές πόλεις της πρώιμης Εποχής του Χαλκού, η Ακρόπολη οχυρώθηκε με ένα τείχος από μεγάλους λαξεμένους λίθους, το γνωστό «Κυκλώπειο Τείχος». Υπολείμματα αυτής της πρώτης οχύρωσης είναι ορατά κυρίως στα νοτιοανατολικά των Προπυλαίων, ενώ η πορεία του Κυκλωπείου τείχους ιχνηλατείται στην περιφέρεια του βράχου, στη βάση μεταγενέστερων οχυρώσεων.

Στην πρώτη αυτή περίοδο η Ακρόπολη ήταν το διοικητικό κέντρο και φιλοξενούσε την κατοικία του ηγεμόνα, στη θέση όπου σήμερα είναι το Ερέχθειο. Αργότερα, όταν το πολίτευμα των Αθηνών άλλαξε και η εξουσία πέρασε στο άστυ, η Ακρόπολη έπαψε να είναι κέντρο της κοσμικής εξουσίας και σιγά-σιγά μετατράπηκε σε τόπο θρησκευτικής λατρείας και σε «ιερό βράχο».
Εκεί όπου αρχικά βρισκόταν το βασιλικό ανάκτορο των μυκηναϊκών χρόνων ανοικοδομήθηκε τον 8ο π.Χ. αιώνα μικρός ναός αφιερωμένα στην προστάτιδα της πόλης, την Αθηνά Πολιάδα. Στον ναό αυτό φυλασσόταν ξύλινο άγαλμα της θεάς από ελιά (ξόανον) που κατά την παράδοση είχε πέσει από τον ουρανό. Δίπλα στον ναό υπήρχαν ο τάφος του Κέκροπα, η ελιά της θεάς Αθηνάς, και τα σημάδια από το χτύπημα της τρίαινας του Ποσειδώνα. Από τον 6ο αι. π.Χ. άρχισαν να χτίζονται πάνω στον βράχο τα ιερά των Αθηναίων, όπως το Εκατόμπεδον (Εκατόμπεδος νεώς), που χτίστηκε λίγο πριν από τα μέσα του 6ου αιώνα και πήρε το όνομα αυτό επειδή είχε μήκος 100 αττικών ποδιών. Ήταν αφιερωμένο στην Παλλάδα Αθηνά, την προστάτιδα της πόλης στους πολέμους, ενώ ο άλλος ναός, της Πολιάδος, ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά ως προστάτιδα της γονιμότητας. Το Εκατόμπεδον μάλλον βρισκόταν εκεί όπου χτίστηκε αργότερα ο Παρθενώνας.

Το Κυκλώπειο τείχος των μυκηναϊκών χρόνων φαίνεται ότι διατηρήθηκε με μικρές τροποποιήσεις μέχρι το 480 π.Χ., όταν μεγάλο μέρος του καταστράφηκε κατά την κατάληψη της Αθήνας από τους Πέρσες. Τότε καταστράφηκαν και οι ναοί που υπήρχαν μέχρι τότε πάνω στον βράχο. Μεταξύ αυτών και το Εκατόμπεδον.

Η ανοικοδόμηση των τειχών και των ιερών άρχισε μετά τους Περσικούς πολέμους. Υπό την επίβλεψη του Φειδία και των αρχιτεκτόνων Μνησικλή, Καλλικράτη και Καλλίμαχου χτίστηκαν και διακοσμήθηκαν ο Παρθενώνας, το Ερέχθειο, τα Προπύλαια και ο ναός της Αθηνάς ή Απτέρου Νίκης.

Η ανοικοδόμηση ειδικά του τείχους οφείλεται στην επιμονή του Θεμιστοκλή, κατόπιν ενεργειών του οποίου επισκευάστηκε αρχικά το βόρειο τμήμα του τείχους που ονομάστηκε «Θεμιστόκλειο». Στην οικοδόμησή του χρησιμοποιήθηκε υλικό από τα κτίσματα που κατέστρεψαν οι Πέρσες και σήμερα διακρίνονται στον περίβολο βόρεια του Ερεχθείου οι ημιτελείς σπόνδυλοι του Προ-Παρθενώνα, καθώς και κομμάτια από τον θριγκό (τρίγλυφα, γείσα και μετόπες) από τον αρχαίο ναό της Αθηνάς.
Το νότιο τείχος οικοδομήθηκε την εποχή του Κίμωνα, μετά τη νίκη στον Ευρυμέδοντα ποταμό το 467 π.Χ., γι’ αυτό και ονομάσθηκε «Κιμώνειο». Για την κατασκευή του χρειάσθηκε να διευρυνθεί η επιφάνεια του βράχου της Ακρόπολης στο νότιο τμήμα της με την κατασκευή τεχνητού ανδήρου. Στην οικοδόμησή και αυτού του τμήματος χρησιμοποιήθηκε υλικό (επιστύλια), από τον αρχαίο ναό και τον Προ-Παρθενώνα.

Τον 3ο αι. μ.Χ., μετά την καταστροφική επιδρομή των Ερούλων του 267 μ.Χ., στα δυτικά της Ακρόπολης και κάτω από τα Προπύλαια κατασκευάσθηκε συμπληρωματική οχύρωση και δύο πύλες, από τις οποίες η δυτική είναι η πύλη Beule. Ήταν η εποχή που έγιναν σοβαρές επεμβάσεις γενικά στην οχύρωση των Αθηνών και κατασκευάστηκε το υστερορωμαϊκό Βαλεριάνειο τείχος (χαμηλά, εκτός Ακρόπολης).

Τους επόμενους αιώνες, κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η Αθήνα περιορίστηκε μέσα σε αυτό το υστερορωμαϊκό τείχος, το οποίο περιέβαλλε τον λόφο της Ακρόπολης. Η μια άκρη του ήταν κάτω από τα Προπύλαια, συνέχιζε κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της Παναθηναϊκής οδού, περνούσε από τη νοτιοανατολική Στοά και τη βιβλιοθήκη του Πανταίνου, περιέκλειε τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού και το Ηρώδειο, συνέχιζε προς τα ανατολικά και εν συνεχεία νότια και έκλεινε στα ΒΑ της Ακρόπολης.
Επάνω στον βράχο κατεδαφίστηκαν εκείνη την εποχή τα περισσότερα αρχαία κτίσματα εκτός από το Ερέχθειο, τα Προπύλαια και τον Παρθενώνα. Τα Προπύλαια διαμορφώθηκαν σε φρούριο και το Ερέχθειο σε κατοικία του κυβερνήτη. Ο Παρθενώνας μετατράπηκε τον 6ο αιώνα σε χριστιανική εκκλησία αφιερωμένη αρχικά στην Αγία του Θεού Σοφία και αργότερα στην Παναγία την Αθηνιώτισσα. Σημειωτέον ότι η οροφή του ναού είχε ήδη καεί στην επιδρομή των Έρουλων και αντικαταστάθηκε κάποια στιγμή από μια μικρότερη που στέγαζε μόνο τον σηκό αφήνοντας την εξωτερική κιονοστοιχία ακάλυπτη.

Κατά τη Βυζαντινή περίοδο προστέθηκαν κάποια κτίρια στο εσωτερικό που κατεδαφίστηκαν κατά τον 19ο αιώνα. Αυτήν την περίοδο –άγνωστο πότε ακριβώς– προστέθηκαν και οι χαρακτηριστικές αντηρίδες περιμετρικά στον οχυρωματικό περίβολο, προφανώς για τη βελτίωση της στατικότητας της οχύρωσης και του τρόπου έδρασης πάνω στον βράχο (που πάντα υπέφερε από σεισμούς).

Επί φραγκοκρατίας η Αθήνα ήταν αρχικά, τον 13ο αιώνα, φέουδο των Ντελαρός και τον 14ο αιώνα, μετά την επικράτηση της Καταλανικής Εταιρείας στη νότιο Ελλάδα, πέρασε στον έλεγχο των Καταλανών. Προς το τέλος του 14ου αιώνα, το Δουκάτο των Αθηνών έγινε κτήση της φλωρεντινής οικογένειας των Ατζαγιόλι. Από τα πρώτα χρόνια της φραγκοκρατίας ο Παρθενώνας έγινε καθολικός ναός (της Notre Dame).

Κατά διάρκεια της φραγκοκρατίας, ίσως την εποχή των Ατζαγιόλι (1388-1458) ή μπορεί και νωρίτερα, τον 13ο αιώνα, χτίστηκαν στην Ακρόπολη δύο πύργοι. Ο ένας στη δυτική πλευρά πάνω από τα Προπύλαια και ο δεύτερος στη βορειοανατολική πλευρά στη θέση Belvedere εκεί όπου είναι σήμερα ο ιστός της σημαίας.

Κατά την τουρκοκρατία η Ακρόπολη έπαθε πολλές ζημίες. Το 1645 ένας κεραυνός ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη και προκάλεσε μεγάλη καταστροφή στα Προπύλαια. Το 1687, κατά τη διάρκεια του Στ’ Ενετοτουρκικού πολέμου ο Ενετός αρχιστράτηγος Φραντσέσκο Μοροζίνι πολιόρκησε την Ακρόπολη και βομβάρδισε τον Παρθενώνα που είχε μετατραπεί από τους Τούρκους σε μπαρουταποθήκη. Μια οβίδα προκάλεσε την ανατίναξη της μπαρουταποθήκης που κατέστρεψε μεγάλο τμήμα του ναού. Παρόλο που ο Μοροζίνι ισχυρίστηκε πως η οβίδα έπεσε κατά λάθος, επικρίθηκε έντονα για αυτήν την ενέργεια που κηλίδωσε τη φήμη του. Πάντως αυτό δεν στάθηκε εμπόδιο στο να εκλεγεί Δόγης της Βενετίας την επόμενη χρονιά, το 1688.

Ως γνωστόν, εκτεταμένες καταστροφές στα μνημεία της ακρόπολης προκάλεσε ο Σκωτσέζος λόρδος Έλγιν λίγο πριν από την Επανάσταση. Έβαλε να ξηλώσουν τη ζωφόρο του Παρθενώνα, μετόπες, αετώματα, μία Καρυάτιδα και έναν κίονα του Ερεχθείου, τα οποία μετέφερε στην Αγγλία. Για όλα αυτά πλήρωσε 35000 λίρες στους Τούρκους, ενώ στους Αθηναίους έκανε δώρο ένα ευτελές ρολόι, που στήθηκε στην αρχαία αγορά.

Κατά την Επανάσταση του 1821 η Ακρόπολη πολιορκήθηκε εναλλάξ από Έλληνες και Τούρκους και υπέστη νέες καταστροφές. Για λίγα χρόνια μετά την εκδίωξη των Τούρκων, η ακρόπολη συνέχισε να χρησιμοποιείται σαν φρούριο. Αυτό σταμάτησε περί το 1835, οπότε η ακρόπολη έγινε προσβάσιμη στο ευρύ κοινό.

Ο πύργος της δυτικής πλευράς, των προπυλαίων, επί τουρκοκρατίας χρησιμοποιήθηκε κυρίως ως φυλακή και ήταν γνωστός ως «Γουλάς» ή «Κουλάς». Ήταν ένας ογκώδης πύργος με ύψος 26 μέτρα και διαστάσεις βάσης 8,7 x 7,8 μέτρα, που δέσποζε στο αθηναϊκό τοπίο για αρκετούς αιώνες.

Στον πύργο αυτό είχε φυλακιστεί και δολοφονηθεί το 1825 ο Οδυσσέας Ανδρούτσος από τους πολιτικούς του αντιπάλους, σε μια από της πιο μαύρες σελίδες της διχόνοιας που είχε επικρατήσει τα πρώτα χρόνια μετά την επανάσταση.

Ο κουλάς κατεδαφίστηκε το 1874 στο πλαίσιο της προσπάθειας ανάδειξης του αρχαίου χαρακτήρα του μνημείου. Η κατεδάφιση (που είχε χρηματοδοτηθεί από τον Ερρίκο Σλήμαν) ήταν μια σοβαρή επέμβαση που άλλαξε δραστικά την εικόνα της ακρόπολης και εκείνη την εποχή είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις διεθνώς.

Οι πιο πρόσφατες επισκευές του τείχους έγιναν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη νοτιοανατολική γωνία του.

Ссылка на источник

Афинский Акрополь

Основная информация:

Страна: Греция
Тип: Акрополь, древнегреческий археологический памятник и достопримечательность
Местоположение: Афины
Регион: Аттика

Афины, помимо славной истории классического периода, были также в Cредние века одним из самых важных городов в мире. Акрополь был его замком. И оставался замком до конца турецкой оккупации.

Афинский Акрополь представляет собой скалистый холм на высоте 156 м. от уровня моря. На вершине холма образуется трапециевидное плато длиной 300 м., максимальной шириной 150 м, общей площадью около 25 акров. Плато со временем было защищено укрепленной оградой с периметром почти 700 метров.
Холм крутой и неприступный со всех сторон, кроме Западной, где стояли главные ворота замка, защищенные Пропилеями, где также находится блестящий Храм победы Аптероса.

История

Священная скала Акрополя была заселена давным-давно. Плато на вершине было достаточно большим, чтобы позволить создать здесь укрепленное поселение ещё в 3-м тысячелетии до нашей эры. Одной из причин, благоприятствовавших обитанию в дополнение к естественной защите, обеспечиваемой скалой, был тот факт, что на склонах холма были источники воды.
В микенский период поселение росло, и Акрополь стал центром власти во всей Аттике (за исключением Элевсиса). Согласно легенде, правителем, объединившим полисы Аттики в Афины, был Тесей. Это событие относится ко второй половине 2-го века до нашей эры (т.е. после 1500 г. н.э.). Примерно тогда же (не позднее 1200 г. до н.э.), как и все греческие города эпохи ранней бронзы, Акрополь был укреплён стеной из крупных тёсаных камней, известной «Циклопической кладкой».Остатки этого первого укрепления видны в основном к юго-востоку от Пропилеи, в то время как ход циклопической кладки прослеживается по периферии скалы, у основания более поздних укреплений.

В этот первый период Акрополь был административным центром и располагал резиденцией правителя на том месте, где сегодня находится храм Эрехтейон. Позже, когда режим Афин сменился и власть перешла к городу, Акрополь перестал быть центром светской власти и постепенно превратился в место религиозного поклонения и «священную скалу».
Там, где первоначально располагался королевский дворец микенских времен, он был перестроен в 8 веке до нашей эры в небольшой храм, посвященный покровительнице города Афине Палладе. В этом храме хранилась деревянная статуя богини из оливы (ксоан), которая, согласно преданию, упала с неба. Рядом с храмом находились Гробница Кекропса, оливковое дерево богини Афины и следы от удара Трезубца Посейдона. С 6-го века до н.э. святилища афинян начали возводиться на скале, например Гекатомпедон (Храм Гекатомпедон), который был построен незадолго до середины 6-го века и получил это название, потому что он был длиной 100 аттических футов. Он был посвящен Афине Палладе, покровительнице города во время войн, в то время как другой храм, Полиас, был посвящен Афине как покровительнице плодородия. Гекатомпедон, вероятно, стоял там, где позже был построен Парфенон.

Циклопическая кладка микенских времён, по-видимому, сохранилась с незначительными изменениями до 480 года до нашей эры, когда большая его часть была разрушена во время оккупации Афин персами. Затем храмы, существовавшие до тех пор на Скале, были разрушены. Среди них Гекатомпедон.

Реконструкция стен и святилищ началась после Персидских войн. Под руководством Фидия и архитекторов Мнесикла, Калликрата и Каллимаха были построены и украшены Парфенон, Эрехтейон, Пропилеи и храм Афины или Ники Аптерос.

Реконструкция стены, в частности, была вызвана настоянием Фемистокла (афинский государственный деятель, один из «отцов-основателей» афинской демократии), после действий которого северная часть стены, называемая «Фемистоклейон», была первоначально отремонтирована. При его строительстве использовался материал из зданий, разрушенных персами, и сегодня в районе к северу от Эрехтейона можно увидеть недостроенные позвонки Предпарфенона, а также фрагменты антаблемента (триглифы, карнизы и метопы) из древнего храма Афины.
Южная стена была построена во времена Кимона, после победы на реке Эвримедон в 467 году до нашей эры, вот почему его назвали «Кимонио». Для его строительства необходимо было увеличить поверхность Скалы Акрополя в его южной части с помощью сооружения искусственной оправки. При строительстве этой части был использован материал (архитравы), взятый из древнего храма и Предпарфенона.

В 3-м веке н.э., после катастрофического набега херулов 267 н.э., к западу от Акрополя и под Пропилеями было построено дополнительное укрепление и двое ворот, из которых западные — ворота Беуле. Это было время, когда в целом были предприняты серьёзные вмешательства в укрепление Афин, и была построена позднеримская стена Валериана (низкая, за пределами Акрополя).

В последующие столетия, в византийский период, Афины были ограничены этой позднеримской стеной, которая окружала холм Акрополя. Один конец проходил под Пропилеями, продолжался вдоль восточной стороны Панафинейского пути, проходил через юго-восточную Стою и библиотеку Пантаиноса, окружал библиотеку Адриана и Иродиона, продолжался на восток, а затем на юг и замыкался на северо-востоке Акрополя.
В то время на Скале было разрушено большинство древних зданий, за исключением Эрехтейона, Пропилеи и Парфенона. Пропилеи были превращены в крепость, а Эрехтейон — в резиденцию правителя. Парфенон был преобразован в 6 веке в христианскую церковь, посвященную первоначально святой Божьей Софии, а затем Панагии Афиниотиссе. Следует отметить, что крыша церкви уже сгорела во время набега эрулов и в какой-то момент была заменена на меньшую, в которой размещался только неф, оставляя открытой внешнюю колоннаду.

В византийский период к интерьеру были пристроены некоторые здания, которые были снесены в 19 веке. В это время – точно неизвестно, когда вокруг крепостной стены были добавлены характерные контрфорсы (вертикальная конструкция, представляющая собой либо выступающую часть стены), по-видимому, для улучшения статичности укрепления и способа его размещения на скале (которая всегда страдала от землетрясений).

Во времена франкского правления Афины первоначально, в 13 веке, были феодом (земли, пожалованные вассалу сеньором в пользование и распоряжение ими) Деларосов, а в 14 веке, после господства каталонской компании на юге Греции, они перешли под контроль каталонцев. К концу 14 века Афинское герцогство перешло во владение флорентийской семьи Аджайоли. С первых лет правления франков Парфенон стал католическим храмом (Notre Dame).

Во времена франкского правления, возможно, во времена Аджайоли (1388-1458) или, возможно, раньше, в 13 веке, на Акрополе были построены две башни. Одна на западной стороне над Пропилеями, а вторая на северо-восточной стороне в Бельведере, где сегодня находится флагшток.

Во время турецкой оккупации Акрополю был нанесен большой ущерб. В 1645 году молния взорвала пороховую бочку и нанесла большие разрушения Пропилеям. В 1687 году, во время шестой венециано-турецкой войны, венецианский главнокомандующий Франческо Морозини осадил Акрополь и разбомбил Парфенон, который турки превратили в склад пороха. Снаряд вызвал взрыв порохового склада, который разрушил большую часть храма. Хотя Морозини утверждал, что шрапнель была случайно сброшена, он подвергся резкой критике за этот поступок, который запятнал его репутацию. Однако это не помешало ему быть избранным дожем Венеции на следующий год, в 1688 году.

Как хорошо известно, значительный ущерб памятникам Акрополя был нанесен шотландским лордом Элджином незадолго до Революции. Он приказал снести фриз Парфенона, метопы, фронтоны, кариатиду и колонну Эрехтейона, которые он перевёз в Англию. За всё это он заплатил туркам 35000 фунтов стерлингов, а афинянам подарил жалкие часы, установленные на Древней Агоре.

Во время революции 1821 года Акрополь попеременно осаждали то греки, то турки, и он подвергся новым бедствиям. В течение нескольких лет после изгнания турок Акрополь продолжал использоваться как крепость. Это прекратилось примерно в 1835 году, когда Акрополь стал доступен для широкой публики.

Башня западной стороны, Пропилеи, во время турецкой оккупации использовалась в основном как тюрьма и была известна как «Гуляс» или «Кулас». Это была массивная башня высотой 26 метров и размерами основания 8,7 х 7,8 метра, которая доминировала в афинском пейзаже в течение нескольких столетий.

В этой башне Одиссей Андруцос был заключен в тюрьму и убит в 1825 году своими политическими противниками, что стало одной из самых чёрных страниц раздора, царившего в первые годы после революции.

Кулас был снесён в 1874 году в рамках попытки подчеркнуть древний характер памятника. Снос (который финансировался Генри Шлиманом) был серьёзным вмешательством, которое радикально изменило облик Акрополя и в то время вызвало бурную реакцию на международном уровне.

Самый последний ремонт стены был произведен после Второй мировой войны в её юго-восточном углу.

Автор перевода: Алексей